معرفی کتاب قهرمان دوران اثر میخاییل لرمونتوف
میخائیل یورویچ لرمونتوف ـ شاعر نابغه روس و وارث شایسته پوشکین بزرگ ـ به سال ۱۸۱۴ در شهر مسکو متولد شد (۱۵-۱۴ اکتبر). پس از آن که معلومات ابتدایى را در خانه فرا گرفت ـ در سال ۱۸۳۰ در دانشگاه پایتخت حقیقى روسیه ـ مسکو ـ به تحصیل پرداخت. مسکو تازه داشت از عواقب و آثار هجوم ناپلئون رهایى مى‌یافت. خویشاوندان لرمونتوف که در جنگ میهنى شرکت جسته بودند داستان‌هایى از آن حماسه ملى و حریق مسکو و فرار ناپلئون و دلاورى‌هاى مردم روسیه در پیکار با متجاوز نقل مى‌کردند. این داستان‌ها در مغز تأثرپذیر کودک عشق به ملت را بیدار کرد ـ ملتى که در برابر فاتح جهانى سرتسلیم فرود نیاورد و موجبات نابودى وى را در ویرانه‌هاى سوزان مسکو فراهم آورد. عشق به مسکو تا پایان عمر از دل لرمونتوف به در نرفت.
آثار لرمونتوف آیینه حقایق و واقعیات زندگى محیط وى است. او نیز مانند پوشکین به عصیان روستاییان روسى ـ تحت رهبرى پوکاچف توجه کرد و داستان مشهور «وادیم» را نوشت. «هر بى رحمى قدیم و جدید ارباب را بردگان وى در دفتر انتقام ثبت کرده بودند و فقط خون آنان مى‌توانست صفحه‌هاى این دفتر شرم‌آور را بشوید.»
کتاب قهرمان دوران ضمن باز گو کردن شرایط اجتماعی حاکم بر روسیه تزاری ، حاکی از یک نوع وازدگی محافل روشنفکری است که یکی از خصیصه های دوران انتقال است . قهرمان کتاب پچورین آدم وازده ای است که واژه هایی از قبیل عشق ، مکنونات قلبی ، احساسات و عواطف برایش کسل کننده است .
بعضی از معاصرین لرمانتف به او خرده می گیرند که چرا اسم چنین کاراکتری را ” قهرمان دوران” گذاشته است . مگر نه اینکه تمام کار های وی از رزالت انسانی سر چشمه می گیرد؟ لرمانتف اعتقاد دارد پچورین در حقیقت مشت نمونه خروار آدم های عصر وی است . از این روی این نام را در بر گزیده که نشان دهد پایمال نمودن ارزش های انسانی ، بدانسان که پچورین مرتکب می شود ، باب روز شده و هر کسی از آنها روی بر تابد نقطه مقابل ” قهرمان” دوره خویش است : یعنی آدمی منزوی است که به هیچ وجه حنایش در جامعه رنگی ندارد.
شیوه نگارش داستان نیز در نوع خود کاری ابتکاری و بدیع است . ابتدا نویسنده ( و نه ناقل) که خود نیز در کسوت نظامی است با سروان ماکسیم ماکسیمویچ آشنا می شود. این آشنایی بوجود نمی آید مگر برای آنکه وسیله ای باشد تا ماکسیم یکی از خاطرات خویش را با درجه دار همقطارش باز گو نماید. یک سری وقایع اصلی و فرعی اتفاق می افتد ؛ گویا نویسنده مرتب از روایت کننده داستان یعنی ماکسیم می خواهد که داستانش را دنبال کند و بزرگترین طرفی که لرمانتف از این فن و تکنیک در ابتدای داستان می بندد آنست که خواننده واقعا واله و شیفته شخصیت قهرمان دوران یعنی پچورین می شود و به سختی می تواند کتاب را زمین بگذارد.
به قلم رسول برهانی
